خطر آفلاتوکسین در کشورهای کم درآمد

منتشر شده در چهارشنبه, 07 اسفند 1398 09:35

آفلاتوکسینها بیشتر در مناطق گرمسیری و در کشورهایی  که از  منابع ضعیفی  برخوردار هستند، وجود دارند و می توانند امنیت غذایی و خوراکی  را به خطر بیندازند. تحقیقاتی به منظور  تاثیر آفلاتوکسین در زنجیره ارزش غذایی در کنیا انجام شده است. آفلاتوکسین ها محصولاتی از قارچ های Aspergillus هستند و بیشترین تأثیر خود را با آلوده کردن بسیاری از محصولات  غذایی معمول در خوراک دام،  مانند ذرت و دانه های روغنی میگذارند. آفلاتوکسین مصرف شده توسط گاوها به واسطه فلور میکروبی در شکمبه  تجزیه شده ویا از طریق ادرار و مدفوع حذف می شود. مقدار کمی (معمولا 2-3 درصد) آفلاتوکسین B1 (AFB1) به آفلاتوکسین M1 (AFM1) در کبد متابولیزه می شود و وارد  شیر حیوانات شیرده  می شود. در کشورهای کم درآمد و یا با درآمد متوسط ​​(LMIC) مقرراتی برای آفلاتوکسین ها در غذاها و خوراک دام وجود دارد اما این مقررات اغلب از کشورهای دیگر گرفته شده و به شرایط محلی مثلا اینکه  برای مالکین کوچک  مناسب باشد، و یا توانایی های ملی برای اجرا و تطبیق ویا  وضعیت عمومی امنیت غذایی در کشور توجه ندارد.

 با در دست بودن منابع محدود برای آزمایش و اجرای استانداردها، بسیاری از محصولات در بازار رسمی و غیر رسمی از محدودیت های آفلاتوکسین ها فراتر می روند. در حالی که اثرات منفی قرار گرفتن در معرض آفلاتوکسین در دام ها در بسیاری از آزمایشات مستند شده است و یا در آزمایشگاه های کنترل شده  در کشورهای با درآمد بالا انجام شده است.

در کشورهایی با درآمد کم یا متوسط اغلب عوامل متعددی وجود دارد که باعث کاهش بهره وری در دام ها میگردد. از جمله بیماری های مختلف عفونی، استرس گرما، کمبود آب و تغذیه نامناسب.  در این شرایط، منطقی است فرض کنیم که اثرات آفلاتوکسین ها در دام ها مشابه با شرایط مطلوب نیست و همچنین  ارزیابی تاثیر آن  دشوار است. علائم معمول از آفلاتوکسیکوز در حیوانات عبارتند از: کاهش اشتها، کاهش عملکرد تولید مثل، کاهش رشد، کاهش تولید وهم چنین سرکوب ایمنی  که این مورد می تواند ناشی از بسیاری از عوامل دیگر نیز باشد.  برآورد کردن تأثیر اقتصادی آفلاتوکسین ها روی  دام ها  در کشورهایی با در آمد کم یا متوسط دشوار است اما تلاش زیادی نیز برای درک این موضوع  صورت نگرفته است. علاوه بر تأثیر روی بهره وری، نگرانی عمده در مورد آفلاتوکسین در گاوها، آلودگی شیر با AFM1 است. کنیا کشوری در آفریقای شرقی با بالاترین میزان مصرف شیر است و از این رو آلودگی AFM1  نگرانی اصلی و عمده بحساب می آید.

 آفلاتوکسین ها در زنجیره ارزش غذایی  در کنیا

مطالعات متعددی میزان آلودگی آفلاتوکسین در محصولات مختلف در کنیا را نشان داده اند. نمونه های خوراک دام از کشاورزان، خرده فروشان و تولید کنندگان  از 5 بخش مختلف کشور جمع آوری شده است.  نتایج نشان داده که  خوراک دام می تواند حاوی بیش از 9661 ppb باشد و در 5 ناحیه،  نمونه های مثبت بین 47.8 تا 90.3 درصد باشد. 83.3٪ تا 100٪ از خوراک خرده فروشان و 28.6٪ تا 100٪ از خوراک  تولید کنندگان حاوی بیش از 5  ppb بوده است. مشخص شده که در همان مناطقی که  خوراک مورد آزمایش قرار گرفته، شیر نیز آلوده شده است.  بیش از 25 درصد از نمونه در برخی از مناطق بیش از 50 PPTنشان داده و  بالاترین سطح مشاهده شده 6999PPT  بوده است. مطالعه سطح آلودگی شیر در نایروبی نرخ آلودگی اغلب بالاتر بوده است. در میان نمونه های شیر که از معامله گران شهری به دست آمده، 55 درصد از نمونه های شیر خام بیش از 50 ppt آلوده بوده اند.

به طور مشابه، هنگام نمونه گیری از شیر پاستوریزه بیش از 50 درصد بیشتراز این حد بودند. همچنین در مورد بیش از نیمی از نمونه ماست های  پاستوریزه  نیز همین وضعیت بوده است. با استفاده از داده های مربوط به مصرف شیر در کنیا،  میتوان تخمین زد که تقریبا  یک فرد بزرگسال به میزان 45 نانوگرم در روز AFM1 مصرف می کند. این نتایج نشان می دهد که آفلاتوکسین ها یک مشکل بزرگ در صنعت در حال رشد لبنیات و یک عامل محدود کننده برای تولید بهینه  شیر هستند. قرار گرفن در معرض AFM1  از طریق شیر غیر قابل چشم پوشی است و همچنین مشخص شد که ارتباطی با رشدناکافی کودکان داشته است که یک پدیده رایج در کنیا است ، جایی که  بیش از 40 درصد از کودکان در محیط های کم درآمد از رشد باز مانده اند.

 مدیریت محصولات آلوده شده

اطلاعات زیادی در مورد چگونگی جلوگیری از آفلاتوکسین ها در مزرعه  و در  ذخیره سازی وجود دارد. از این جمله میتوان روش های خوب کشاورزی (GAP)، بهبود تکنیک های خشک کردن و کنترل بیولوژیکی با استفاده از قارچ های atoxigenic را نام برد.

 با این حال، میزان توجه به این روشها در کشورهای کم درآمد محدود است و این روش ها هنوز قادر به تولید غذای ایمن نیستند. در کنیا، مانند  سایر کشورهای کم درآمد، مشکل مدیریت محصولات آلوده باقی مانده است و روش های جایگزین باید مورد استفاده قرار گیرد. انجام اقدامات توصیه شده  نسبت به  کشورهای دارای منابع بیشتر میتواند سخت ترباشد.

1)     تنظیم سطوح مختلف بسته به حساسیت گونه: در حالی که این امر از لحاظ اقتصادی مفید است، ممکن است  کنترل و اعمال سطوح مختلف  سخت تر باشد. .

2) اتصال: اگر چارچوب قانونی  بتواند استفاده از اتصال دهنده های اثبات شده و کارامد را مجاز اعلام کند و یا  موادی به خوراک اضافه شود تا مواد سمی را به دام اندازد، بصورتی که دیگر این مواد جذب نگردند،  می تواند راهی برای مقابله با آن باشد.  

3)    مخلوط کردن یا رقیق کردن مواد دارای آلودگی بیشتر با مواد دارای آلودگی کمتر:  در صورت کنترل کافی برای اطمینان از اینکه محصول حاصل  دارای  سطوح بالاتر از حد مجاز آلودگی  نیست، این روش می تواند در بخش های کم درآمد مفید باشد.  .

4)    مرتب سازی، برداشتن و تمیز کردن: در حالی که این امر به طور بالقوه می تواند سطوح آلودگی دانه های انتخاب شده را کاهش دهد، نگرانی هایی وجود دارد که دانه های رد شده ممکن است به نوعی دوباره به زنجیره مواد غذایی  راه یابند.

5)  مقابله با اثرات منفی  روی سلامتی: نشانه هایی وجود دارد که افزایش پروتئین می تواند اثرات مضر روی تولیدمثل حیوانات را کاهش دهد، با این حال، از آنجایی که بسیاری از کشاورزان در حال تلاش برای تهیه غذاهای کافی هستند،  ممکن است  این روش کارایی کمتری برای مقابله با آن  داشته باشد.   .

6)  از بین بردن خوراک های بسیار آلوده: در مناطقی که منابع محدود بودند، از بین بردن خوراک همیشه قابل بحث است، زیرا بسیاری از حیوانات به هر حال غذای کمتری دریافت می کنند. علاوه بر این، ممکن است این کار پرهزینه باشد.    .

7)  انحراف از مصرف خوراک: در حالیکه هنوز هم سود حاصل از سوخت های زیستی و یا سایر کاربردهای جایگزین وجود دارد، مشکلات مشابه در مورد "تخریب" نیزوجود دارد.    .

8) انفصال و گرمایش: این ممکن است آلودگی آفلاتوکسین را کاهش دهد، اما این روش بیش از حد پرهزینه است تا به صورت عمومی اجرا  شود.

9)تیمار شیمیایی: این روش ها برای اکثر کشورهای کم درآمد گران و هزینه بر است.

مسیر رو  به جلو

 علیرغم  چندین دهه  تحقیقات، هنوز هم بخش های ناشناخته ای در مورد اثرات آفلاتوکسین در تولید لبنیات درکشورهای کم درآمد وجود دارد. این مورد احتمالاً هم در کاهش بهره وری دام و همچنین  در معرض قرار گیری انسانها با  آن  سهیم میشود. و ما اکنون می دانیم که سطح فعلی اجرای استانداردها برای سامان دادن به این  وضعیت کافی نیست. علاوه بر این، فقدان موارد جایگزین برای محصولات آلوده، انگیزه مقامات را برای  اجرای فعال  قانون کاهش می دهد، زیرا وضعیت امنیت غذایی را بدتر می کند. بنابراین ضروری است که استانداردها را بررسی کنیم  و راههایی را لحاظ کنیم که شرایط خاص را در نظر بگیرند.

مترجم: فاطمه شجاعی

به سفارش مرکز جامع اطلاع رسانی زیست فناوری کشاورزی

کارگروه کشاورزی ستاد توسعه زیست فناوری

منبع

• سلامت غذا