کشت و تولید محصولات جالیزی؛ متأثر از شرایط کشت آبی و خشکسالی

منتشر شده در سه شنبه, 07 آذر 1396 21:35

کشت دیم محصولات جالیزی نقش کوچکی در تولید این محصولات طی بازه ی زمانی 37 ساله مورد بررسی داشته و تولید محصولات جالیزی به طور عمده تحت تأثیر شرایط کشت آبی بوده است.

در زیر گروه محصولات جالیزی برخلاف سایر محصولات، سطح زیرکشت (شکل 1) و تولید (شکل 2) با روند منظمی تا سال 87-86 در حال افزایش بوده است. تنها در سالهای 85-84 و 86-85 به ترتیب با کاهش 4 درصدی کشت آبی و 25 درصدی زمینهای دیم، سطح زیر کشت با کاهش مواجه شده است. در سال بعد با افزایش هر دو نوع کشت به خصوص افزایش 60 درصدی روند سطح زیر کشت دیم، روند کشت محصولات جالیزی به مسیر خود بازگشته است. سپس در سال 87-86 با وقوع خشکسالی روند سطح زیر کشت محصولات جالیزی معکوس و نزولی شده است. البته کشت دیم این محصولات تغییرات کمتری را نشان می ‏دهد. به بیان دیگر تغییرات سطح زیرکشت و تولید محصولات جالیزی تحت تأثیر تغییرات کشت آبی بوده است. بر خلاف روند سطح زیر کشت،‌ روند تولید از سال 57 تا 93 به صورت دائمی ولی به ‏شکل پلکانی در حال صعود بوده است. با وجود روند نزولی سطح زیر کشت از سال 87-86 تا 93-92، کاهش تولید در سال 90-89 با افت 32 درصدی تولید دیم اتفاق افتاده و دوباره به مسیر افزایشی خود بازگشته است. با وجود کاهش 41 میلیمتری بارندگی در سال 90-89،‌ شدت خشکسالی به نسبت خشکسالی سال 87-86 کمتر بوده است. در نتیجه کاهش تولید در سال 87-86 و 90-89 به ترتیب 5 و 2 درصد بوده است. نکته ‏ی دیگر آنکه در سال 87 کاهش 6 درصدی در تولید آبی و در سال 90 کاهش 32 درصدی در تولید دیم رخ داده است. در مورد عملکرد محصولات جالیزی، برای مثال محصول هندوانه که بر اساس جداول 1 و 2 با بیشتر از 40 درصد سطح زیر کشت و تولید، رتبه اول محصولات جالیزی را دارد، عملکرد کشت آبی حدود 10 برابر عملکرد دیم آن است. بر اساس آمارنامه کشاورزی سال 93-92، عملکرد کشت آبی هندوانه 29366 کیلوگرم و عملکرد کشت دیم آن 3681 کیلوگرم در هکتار بوده است. در نتیجه با افزایش 100 هزار هکتاری کشت آبی هندوانه، تا حدود 3 میلیون تن به تولید افزوده می‏ شود.

محصول عمده‏ ی زیرگروه محصولات جالیزی، چه از نظر سطح زیر کشت و چه از نظر تولید هندوانه است. سطح زیر کشت هندوانه بعد از یک روند پر فراز و نشیب تا سال 80-79، مسیر صعودی را تا سال 93 طی کرده است. بزرگترین نقطه ‏ی نزول این مسیر در سال 87-86 بوده است (اشکال 3 و 4). تولید هندوانه نیز به طور کلی از این الگو پیروی کرده و از سال 80-79 وارد فاز رشد شده است. این روند، غیراز بازه‏ ی 84 تا 87 که نوسان داشته، تا سال 93 ادامه داشته است. بر خلاف هندوانه، تولید خیار و خربزه تقریباً مشابه بوده و بعد از سال 85-84 رشدی نداشته است (اشکال 5 و 6).